Bütçe Planlamasında Yapılan Hatalar Nelerdir ve Nasıl Önlenir?

Bütçe hedefinin oluşturulmaması

Gelecek planlarını içeren bütçe, belirli bir zaman dilimindeki gelirlerin ve giderlerin tasarlanmasıdır. Bu tanımdaki “gelecek” ve “tasarlama” ibareleri, bütçenin hedef temelli yönünü vurgular. Yani hedef oluşturmak, bütçe yönetiminin ilk adımıdır. İleriye dönük varış noktaları belirlenmediğinde diğer tüm yapı taşları güçsüz bir temelin üzerine inşa edilir. Buna bağlı olarak finansal kontrolünüzü kaybetmeniz muhtemeldir. Bütçe planlama hatalarının başında gelen bu sorunu önlemek için yapılması gerekenler ise şunlardır:

• Somut, gerçekçi ve ölçülebilir hedefler belirleyin.
• Zorlayıcı fakat ulaşılabilir hedeflere odaklanın.
• Hedeflerinizi bir zaman çizelgesine yayın.
• Geçmiş verilere dayalı tahminlerden faydalanın.
• Alternatif senaryoları düşünerek riskleri ve fırsatları değerlendirin.
• Süreç içinde hedefleri ve gerçekleşenleri karşılaştırın.
• Gidişatı izleyerek gerektiğinde iyileştirmeler yapın.

Bütçe planlama hataları arasında bazı hedeflerin gözden kaçırılması da yer alır. Genel anlamda gelir, gider, kâr, nakit akışı, tasarruf ve yatırım gibi konularda hedefler belirlenir. Örneğin tasarruf alanını es geçtiğinizde beklenmedik harcamalar için yeterli mali gücünüz olmayabilir.

Küçük gider kalemlerinin hesaba katılmaması

Firmalar için ana gider kalemi üretim maliyetleri; bireylerin ise barınma ve beslenme gibi temel ihtiyaçlardır. Fakat hem işletmelerin hem de kişilerin bütçesine eklenecek küçük harcamalar da bulunur. Sık yapılan bütçe planlama hatalarından biri de bu masrafların göz ardı edilmesidir. Aşağıda bireysel ve kurumsal bütçeye dâhil edilmesi gereken bazı gider türlerini görebilirsiniz.

Toplu taşıma, özel araç kullanımı ve park ücretleri gibi masraflar da kişisel bütçeye dâhil edilmelidir. Şirketler ise bütçe planlamasında firma araçlarının yakıt alımı ve bakımı, lojistik, çalışanların ulaşımı, müşteri ziyaretleri gibi operasyonel giderlere yer vermelidir. Böylece tüm maliyet kalemlerini hesaba katabilir, bütçe yönetimi hatalarını önleyebilirsiniz.

Acil durum planlamasının yapılmaması

Acil durum planlamasına önem vermemek, sıklıkla yapılan bütçe planlama hatalarından biridir. Bu planlar, beklenmedik olaylar veya kriz durumları karşısında hazırlıklı olmayı sağlar. Bireyler; yangın, doğal afetler, sağlık sorunları ve güvenlik tehditleri gibi acil durumlara karşı önlem almalıdır. Şirketler ise siber saldırılar, doğal afetler, ekonomik dalgalanmalar, sektörel ve teknolojik gelişmeler gibi konularda hazırlıklı olmalıdır. Bu sayede iş sürekliliğini sağlamak, çalışanların güvenliğini korumak ve kriz anlarında daha hızlı toparlanmak mümkün hâle gelir.

Kredi ve kredi kartlarının yanlış kullanımı

Finansal esneklik sağlayan kredi ve kredi kartları, acil nakit ihtiyaçlarını karşılamak için kullanışlı araçlardır. Fakat yanlış kullanıldığında ciddi mali sorunlara yol açabilir. Buna bağlı olarak borçların hızla birikmesi ve yüksek faiz ödemeleri açığa çıkabilir. Örneğin sürekli asgari tutarı yatırmak, toplam geri ödeme miktarını artırırken mali performansınızı gösteren kredi notunuzu düşürür. Yüksek faiz oranlarına sahip krediler ise uzun vadeli maliyetleri artırabilir. Yaygın para yönetimi hataları arasındaki yanlış kredi kullanımını önlemek için mali okuryazarlığınızı geliştirebilir, borçlanma kararlarınızı daha bilinçli verebilirsiniz.

HangiKredi’den bankaların avantajlı faiz oranlarıyla sunduğu kredi ürünlerine göz atın!

Vergi harcamalarının hesaplanmaması

Bütçe hazırlarken yapılan hatalardan biri de vergi harcamalarının hesaplanmamasıdır. Türkiye’de gerçek ve tüzel kişilerin ödemekle yükümlü olduğu bazı temel vergi türleri vardır. Finansal istikrarı ve bütçe kontrolünü sağlamak için göz önünde bulundurulması gereken vergi çeşitleri şunlardır:

• Gelir Vergisi
• Kurumlar Vergisi
• Damga Vergisi
• Stopaj Vergisi
• Geçici Vergi
• Katma Değer Vergisi (KDV)
• Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)
• Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)
• Emlak Vergisi

İşletmeler, şirket yapısına göre farklı vergi yükümlülüklerine tabi tutulur. Örneğin şahıs şirketleri, ticari faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar için Gelir Vergisi öder. Sermaye firmaları ise gelirleri üzerinden Kurumlar Vergisi yatırır.

Yatırım kararlarında acele edilmesi

Stratejik yatırım kararları, bireyleri ve işletmeleri uzun vadeli finansal başarıya götürür. Fakat pek çok kişi ya da organizasyon, yatırım kararlarını riskleri ve fırsatları ölçmeden verir. Yatırımların iyi araştırılmadan ya da analiz edilmeden yapılması, birikimlerin kötü performans gösteren varlıklara aktarılmasına neden olabilir. Riskleri iyi değerlendirmeyen yatırımcılar, piyasa dalgalanması gibi durumlar karşısında savunmasız kalır. Ayrıca bütçe planlamada yapılan hatalar nedeniyle potansiyel yatırım fırsatlarını kaçırabilir, mali hedeflerinizden uzaklaşabilirsiniz.

Bütçe takibi ve revizyon: Değişen hayat koşullarına uyum sağlama

Hızla değişen koşullara ayak uydurmamak, en çok yapılan finansal hatalardan biridir. Bütçe takibi; iş değişikliği, beklenmedik masraflar, piyasa koşulları, artan rekabet ve diğer faktörleri mali planlarınıza yansıtmanızı sağlar. Örneğin bir proje için belirdiğiniz gelir ve gider hedefleri, ekonomik dalgalanmalar ya da operasyonel aksamalar nedeniyle artık gerçeği yansıtmayabilir. Bu durumda bütçenizde gerekli revizyonları gerçekleştirmelisiniz. Aksi takdirde proje bütçesi planlama hatalarına yol açabilir, gecikmeler ve maddi sorunlar yaşayabilirsiniz.