Tarım Sigortası Nedir? Ne İşe Yarar?

Günümüzde tarımsal üretimin karşı karşıya kaldığı riskler, sadece çiftçiler için değil, tarım ekonomisi açısından da büyük bir önem taşır. Doğal afetler, kuraklık, hastalıklar ve ani iklim değişiklikleri gibi dış etkenler, tarım sektöründe büyük kayıplara yol açabilir. Bu noktada tarım sigortası gibi uygulamalar, çiftçilerin emeklerini ve yatırımlarını korumak için devreye girer.

Tarım Sigortası Nedir?

Tarım sigortası, üretim süreçlerinde meydana gelebilecek olası risklere karşı çiftçiler açısından maddi koruma sağlayan bir sigorta türüdür. Bu sigorta türü; doğal afetlere, iklim değişikliklerine ve hastalıklara karşı tarım ürünlerini, hayvanları, seraları ve diğer tarımsal varlıkları güvence altına alır. Çiftçi sigortası, tarımsal üretimin sürekliliğini sağlayarak çiftçilerin emeğini korumayı hedefler. TARSİM (Tarım Sigortaları Havuzu) gibi devlet destekli sigorta sistemleri, sigorta poliçesi seçeneklerini daha erişilebilir hâle getirerek çiftçilere önemli avantajlar sunar. Dilerseniz “TARSİM nedir?” sorusunun detaylı yanıtı ile devam edelim.

TARSİM Nedir?

TARSİM, Türkiye’de tarım sektörünün korunması, desteklenmesi ve geliştirilmesi amacıyla kurulan bir sigorta havuzudur. Sistem, 2005 yılında 5363 sayılı Tarım Sigortaları Kanunu kapsamında oluşturulmuş ve faaliyete geçmiştir. TARSİM’in temel amacı, çiftçilerin ve tarımsal işletmelerin karşılaşabileceği doğal afetler, iklim değişiklikleri, hayvan hastalıkları ve diğer tarımsal risklere karşı güvence sağlamaktır. Devlet destekli bu oluşumda sigorta primlerinin bir kısmı devlet tarafından karşılanır. Böylece sigorta seçenekleri, çiftçiler için daha erişilebilir ve ekonomik hâle gelir.

TARSİM, tarımsal üretimin sürekliliğini sağlamak ve tarım sektörünün ekonomik olarak sürdürülebilir olmasına katkıda bulunmak amacıyla geniş bir teminat yelpazesi sunar. Bitkisel ürün, hayvan hayat, sera ve su ürünleri sigortaları gibi seçenekler, bu sistem altında sunulur. Ayrıca sigortalı çiftçilere risk gerçekleştiğinde hasar tazminatı ödenir ve tarımsal faaliyetlerin devamlılığı desteklenir.

Tarım Sigortasının Kapsamı Nasıldır?

Tarım Sigortası, çiftçilerin ve tarım işletmelerinin çeşitli risklere karşı güvence altına alınmasını sağlayan geniş kapsamlı bir sigorta türüdür. Bu sigorta, bitkisel ürünlerden hayvanlara, seralardan tarım makinelerine kadar pek çok farklı alanı kapsar. Tarım Sigortası, doğal afetlerden kaynaklanan zararları, hayvan hastalıklarını ve tarım ekipmanlarının kazalardan etkilenmesini güvence altına alır.

2019 yılında yürürlüğe giren Cumhurbaşkanı Kararı ile bu kapsam genişletilmiş; dolu, don, sel gibi risklere karşı ilave teminatlar da eklenmiştir. Böylelikle bu sigorta sayesinde tarım faaliyetlerinden elde edilen verim ve ürün kalitesi korunarak sektörün sürdürülebilir hâle gelmesi sağlanmıştır. Peki, tarım sigortası nasıl yapılır?

Tarım Sigortası Nasıl Yapılır?

Tarım sigortası yaptırmak isteyen çiftçiler, TARSİM ile anlaşmalı sigorta şirketlerinden birine başvurarak işlemi başlatabilir. Sigorta şirketi, çiftçinin tarım faaliyetlerini ve buna bağlı risk potansiyelini değerlendirir. Değerlendirme sonucunda çiftçiye özel bir poliçe oluşturulur. Çiftçi, belirlenen prim tutarını ödeyerek sigortasını yaptırabilir.

Tarım Sigortası Başvuru Süreci

Tarım sigortasından yararlanmak isteyen çiftçilerin başvuru sürecini doğru bir şekilde tamamlaması oldukça önemlidir. Bu noktada akıllara tarım sigortası ne zaman yapılır sorusu gelebilir. İlk olarak, başvuru yapmadan önce Çiftçi Kayıt Sistemi’ndeki (ÇKS) arazi ve ürün bilgilerinin güncellenmiş olmasına dikkat etmelisiniz. Zira kayıtların güncel ve doğru olması, sigortalanacak ürünlerin doğru bir şekilde tespit edilmesini sağlar.

Sigorta işlemleri için Tarım Sigortaları Havuzu’na, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı il veya ilçe müdürlüklerine ve TARSİM ile anlaşmalı bir sigorta şirketine başvuruda bulunulabilir. Sigorta şirketi, çiftçinin bilgilerini TARSİM sistemine girerek sorgular. Bu bilgiler doğrultusunda devlet destekli bitkisel ürün sigortası genel şartlarına uygun bir poliçe hazırlanır.

Tarım sigortası şartlarından biri de poliçenin oluşturulması sırasında primlerin doğru hesaplanması ve ödemenin zamanında yapılmasıdır. Bu süreç, çiftçinin tarımsal faaliyetlerini güvence altına alacak sigorta kapsamını belirler. Dilerseniz tarım sigortası sorgulama işlemini online platformlar üzerinden gerçekleştirebilirsiniz. İlgili işlem, TARSİM’in web sitesi üzerinden “Üretici Portalı” kısmından tamamlanabilir.

Tarım Sigortası için Gerekli Belgeler

Tarım sigortası başvurusu yaparken gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanmalı ve ilgili mercilere sunulmalıdır. Tarım işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar için hazırlanan giriş bildirgesi, bu belgeler arasında yer alır. Belge; ilgili muhtarlık, birlik, kuruluş veya il/ilçe tarım müdürlükleri tarafından onaylanır. Ardından tarım sigortası için gerekli belgeler, kimlik fotokopisi ile birlikte ikamet edilen bölgedeki sosyal güvenlik merkezine teslim edilir.

Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) belgesi, sigorta başvurusu için zorunludur. Bu belge, çiftçinin sahip olduğu arazi ve ürün bilgilerini içerir. Sigortalanacak ürünlerin doğruluğunu belgelemek amacıyla kullanılır. Tarım sigortası başvurusu için gerekli diğer belgeler ise kimlik fotokopisi, tarım faaliyetlerinin gerçekleştirildiği yerin tapu veya kira sözleşmesi gibi belgeler ve başvuru dilekçesidir.

Tarım Sigortası Primleri ve Ödeme Koşulları

Bitkisel ürün sigortası kapsamında poliçede belirtilen primin %50’si devlet tarafından karşılanır. Meyve ürünlerinde ise dolu teminatına ek olarak don teminatı da alınabilir. Bu durumda yalnızca don teminatında tarım sigortası primlerinin 2/3’ü devlet tarafından karşılanır. Müşterek sigorta seçenekli poliçelerde devlet prim desteği, standart müşterek sigorta tutarı kadar olur.

Sigortalı, tarım sigortası priminin %15’ini peşin öderken kalan miktarı en geç poliçe bitiş tarihinden itibaren bir ay içinde ödemek zorundadır. Ağaç ve fidan sigortalarında ise sigortalı primin %15’ini peşin öder. Geri kalan tutar ise en fazla 5 taksitte ödenir. Tarım sigortası ne kadar sorusuna yanıt ararken bu hususları da eklemekte fayda var.

Teminat altındaki bir riskin gerçekleşmesi durumunda sigortalı, hasar ihbarını don için 10 günü, diğer hasarlarda ise 15 günü geçmeyecek şekilde TARSİM’e bildirmelidir. Hasar tespiti, TARSİM tarafından görevlendirilen eksperler aracılığıyla yapılır. Kesinleşmiş tazminat miktarı, hasat tarihinden önce olmamak kaydıyla en geç 30 gün içinde sigortalıya ödenir. Ancak ürün tamamen hasar görmüşse tazminat, poliçe bitiş tarihinden önce de ödenebilir.

Eğer sigortalı ürün, erken gelişim döneminde hasar görmüşse Tarım Sigortaları Havuzu eksperi durumu değerlendirir. Eksper, aynı veya farklı bir ürünün yeniden ekim veya dikimine karar verebilir. Bu durumda sigortalıya mevcut ürüne yapmış olduğu masrafların karşılığı olarak belirlenen tutarda ödeme yapılır.

Tarım Sigortasının Çeşitleri Nelerdir?

Tarım sigortası, çiftçilerin ve üreticilerin çeşitli risklere karşı korunmasını sağlayan, tarımsal faaliyetlerdeki farklı alanları kapsayan geniş bir koruma yelpazesi sunar. Genel anlamda tarım sigortaları, bitkisel ürünler, hayvanlar, seralar ve diğer tarımsal varlıklar için çeşitli teminat seçenekleri sunar. Bu çeşitlilik, çiftçilerin üretimlerini güvence altına alarak olası zararları en az indirmelerini sağlar.

Bitkisel Ürün Sigortası

Bitkisel ürün sigortası, tarla ve bahçelerde yetiştirilen bitkisel ürünlerin, doğal afetler ve diğer beklenmedik risklere karşı korunmasını sağlar. Bu sigorta kapsamında teminat altına alınabilecek riskler arasında dolu, fırtına, hortum, yangın, heyelan, deprem, sel ve su baskını gibi doğal afetler yer alır. Ayrıca açık alanda yetiştirilen meyveler için don riski ve bazı ürünlerde yaban domuzu zararı da sigorta kapsamına alınabilir. Sigortalı bitkisel ürünlerde oluşabilecek bu tür hasarlar, Tarım Sigortaları Havuzu tarafından belirlenen şartlar dahilinde teminat altına alınır.

Hayvan Hayat Sigortası

Tarım ve hayvancılıkla uğraşanların hayvanlarının sağlıklarını ve yaşamlarını koruma altına almayı amaçlayan bir sigorta türüdür. Bu sigorta, büyükbaş ve küçükbaş hayvanların, doğal afetler, kazalar, hastalıklar ve hırsızlık gibi risklere karşı sigortalı olmasını sağlar. Çiftlik sahipleri ve yetiştiriciler, bu sigorta sayesinde hayvan varlıklarını beklenmedik kayıplara karşı güvence altına alabilir. Sigorta kapsamında aşağıdaki riskler teminat altına alınır:

• Ölüm Riski: Hayvanların hastalıklar, kazalar, doğum komplikasyonları, yangın, yıldırım düşmesi gibi nedenlerle yaşamını yitirmesi durumunda sigorta devreye girer.
• Hırsızlık: Hayvanların çalınması durumunda sigorta, bu kayıpları karşılar.
• Doğal Afetler: Sel, deprem, fırtına gibi doğal afetlerden kaynaklanan kayıplar da sigorta kapsamındadır.

İsteğe bağlı tarım sigortası, hayvancılık sektöründe faaliyet gösterenlerin yatırım ve emeğini koruyarak üretim süreçlerinin sürekliliğini sağlar. Sigorta primleri; hayvan türüne, sayısına, yaşına ve diğer özelliklere göre değişiklik gösterebilir.

Sera Sigortası ve Diğer Sigorta Türleri

Tarımsal üretimde önemli bir yere sahip olan seraların, çeşitli risklere karşı korunmasını sağlayan bir sigorta türüdür. Seraların yapısal bütünlüğü ve içinde yetiştirilen bitkisel ürünlerin, doğal afetler, yangın, fırtına, dolu, deprem gibi risklere karşı teminat altına alınmasını sağlar. Seracılıkla uğraşan üreticiler için büyük önem taşıyan bu sigorta, beklenmedik zararların maddi yükünü hafifletir ve üretimin sekteye uğramasını önler. Diğer sigorta türleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Arıcılık Sigortası: Arıcılık faaliyetleri sırasında meydana gelebilecek risklere karşı arıları ve kovanlarını teminat altına alan sigorta türüdür. Doğal afetler, yangın, hırsızlık ve hastalıklar gibi riskler, bu sigorta kapsamında yer alır.
• Su Ürünleri Sigortası: Balık çiftlikleri ve su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmeler için önemli bir sigorta türüdür. Kafeslerde ya da havuzlarda yetiştirilen su ürünleri, hastalıklar, doğal afetler, su kirliliği, predatör saldırıları gibi risklere karşı korunur.
• Tarımsal Ekipman ve Makine Sigortası: Çiftliklerde kullanılan traktörler, biçerdöverler, sulama sistemleri ve diğer tarım makineleri gibi ekipmanların kazalar, yangın, hırsızlık, doğal afetler gibi risklere karşı sigortalanmasını sağlar.

Bu sigortalar, tarımsal üretim sürecinin çeşitli aşamalarında karşılaşılabilecek risklere karşı çiftçilerin ve üreticilerin mali kayıp yaşamalarını önler. Böylece tarım sektörü içerisinde faaliyet gösteren her bir alan, kendi özel ihtiyaçlarına uygun sigorta çözümleri ile güvence altına alınmış olur.

Çiftçiler için Tarım Sigortasının Avantajları

Tarım sigortası, sağladığı avantajlarla çiftçilerin üretim faaliyetlerini güvence altına alır. İlgili sigortaların başlıca faydalarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Doğal Afetlerden Koruma: Tarım sigortası, doğal afetler sonucunda meydana gelebilecek zararları karşılayarak çiftçilerin ekonomik olarak güvence altında olmasını sağlar. Sel, dolu, fırtına, kuraklık, don gibi riskler, sigorta kapsamında değerlendirilir.
• Üretim Sürekliliğini Sağlama: Sigorta, meydana gelebilecek zararların telafisini sağlayarak çiftçilerin üretim faaliyetlerine ara vermeden devam edebilmesine olanak tanır. Bu durum, tarımsal üretimin sürdürülebilirliği açısından kritik bir avantajdır.
• Maddi Kaybı Azaltma: Tarım sigortası, olası hasarlar sonrası çiftçilerin karşı karşıya kalabileceği büyük maddi kayıpları önleyerek finansal istikrar sağlar. Sigortalı çiftçiler, hasar durumunda sigorta tazminatları ile zararlarını telafi edebilir.
• Kredi Alabilme Kolaylığı: Tarım sigortası olan çiftçiler, bankalar ve finansal kuruluşlar nezdinde daha güvenilir kabul edilir. Bu sayede kredi alımında avantaj elde edilmiş olur. Sigorta poliçesi, tarım kredisi başvuruları sırasında bir teminat olarak kullanılabilir.
• Ürün Kalitesinin Korunması: Sigorta kapsamı, bitkisel ürünlerin kalitesini etkileyebilecek riskleri de içerir. Bu sayede çiftçiler, ürünlerinin pazarda değer kaybetmesini önlemiş olur.
• Devlet Destekleri: Tarım sigortası primlerinin önemli bir kısmı devlet tarafından karşılanır. Bu durum, çiftçilerin sigorta yaptırma maliyetini düşürür ve sigorta yaptırmalarını teşvik eder.
• Risk Yönetimi: Tarım sigortası, çiftçilerin riskleri daha iyi yönetmesine yardımcı olur. Riskin sigorta yoluyla transfer edilmesi, çiftçilerin üretim süreçlerinde daha güvenli kararlar almasını sağlar.
• Emeklilik: Tarım sigortası emeklilikte çiftçilerin ekonomik güvence altında olmasını sağlayarak uzun vadeli planlama yapmalarına olanak tanır. Sigorta, çiftçilerin olası maddi kayıplarını telafi ederken emeklilik dönemlerinde ihtiyaç duyacakları birikimleri korumalarına da yardımcı olur.

Bu sigorta, sadece beklenmedik olaylar karşısında maddi kayıpları telafi etmekle kalmaz, aynı zamanda çiftçilerin geleceğe güvenle bakmalarını ve üretim süreçlerinde daha cesur adımlar atmalarını destekler. Tarım sigortası, çiftçilerin risk yönetimi becerilerini güçlendirirken sürdürülebilir tarımsal üretimi ve kırsal kalkınmayı da teşvik eder. Böylece çiftçiler, tarımın zorluklarına karşı daha dirençli hâle gelir, ekonomik istikrarlarını koruyarak üretime devam edebilir.