Özel Sermaye ve Girişim Sermayesi Nedir?

Şirketlere ve taze fikirlere, özkaynak mantığı ile hisse ya da hisseye çevrilebilir borç olarak, uzun vadeli fakat belirli bir süre sonra sonlandırma düşüncesiyle yatırım yapan, yatırım yaptıkları şirketlere finansal desteğe ek olarak yönetim ve iletişim imkanı da sunan yatırımlara Finansal Ortaklık adı verilir.  Halka arz ve bono ihracı gibi sermaye piyasaları araçlarının ve kredi borcunun gerekli koşullarla elde edilemediği durumlarda kaynakların geleceği parlak şirketlere ve projelere sağlanması konusunda Finansal Ortaklıklar öne çıkıyor. 

Özel Sermaye ve Girişim Sermayesi Nedir?

Finansal Ortaklık yatırımları, yatırımın büyüklüğü, süreci, yatırım alan şirketin büyüme oranı gibi etkenlerce sınıflandırılarak Özel Sermaye ya da Girişim Sermayesi olarak adlandırılıyor. Özel Sermaye ve Girişim Sermayesi arasındaki fark çok belirgin olmayabilir. Özellikle bazı ülkelerde aynı tip yatırımlara farklı isimler verilebilir.  

Özel Sermaye terimi, satılan hisselerin belirli bir gruba ait olması ve halka açık olmaması ile öne çıkar. Aynı zamanda bazen Girişim Sermayesi yatırımları da bir tür Özel Sermaye yatırımı olarak nitelendirilebilir. 

Yatırım Süreci Nasıl İşliyor?

3-5 ay sürebilen kapsamlı bir incelemenin ardından, Özel sermaye fonları yatırım yaptıkları şirketlerden belli yüzdede bir hisse satın alırlar. Ayrıntılı bir hisse satış anlaşması ve hissedar anlaşması aracılığıyla, yönetim kuruluna üye olma, raporlama mecburiyetleri, hisse satışında öncelik hakkı türünde firmada ciddi hakların sahibi olurlar. 3-5 sene gibi görece uzun bir yatırım süreci sonrasında, şirketteki hisselerini halka arz, stratejik yatırımcıya satış ya da çok nadir de olsa şirket sahibine satış gibi yollarla satarak çıkış (Exit) yaparlar. 

Yatırımcılar için fırsat niteliği taşıyan halka arzın ne olduğunu öğrenmek için Halka Arz Nedir? yazımıza göz atın.

Hisseleri ellerinde tuttukları süre içinde Finansal Yatırımcılar, şirket yönetimine aktif katılım sağlayarak şirkette değer katacak eylemler gerçekleştirirler. Bu eylemler arasında; stratejik ve kurumsal yönetim desteği, finansman kaynakları bulma, network ağı kurulması ve çıkış sürecinde yatırımcı teminidir.

Risk ve Kazanç Analizi

Bankalar kredi kullandırdıkları firmalardan belli bir zaman çizelgesine göre faiz ve ana para ödemeleri bekler. Finansal yatırımcılar şirketlerden bu adımları beklemez. Yatırımcı tarafında ise uzun vadeli özel sermaye yatırımları başka finansal ürünlerle karşılaştırıldığında riski yüksektir. Zaten portföyde yapılan yatırımlardan bazıları zarar ile sonuçlanmaktadır. Bu nedenle, finansal yatırımcılar, çıkış aşamasında, yatırımlarından yüksek getiri beklerler. Bu yüzden özel sermaye ya da girişim sermayesi, şirket açısından maliyetsiz bir finansal araç değildir. Fakat finansal yatırımcılar şirketlerin hisselerini belli bir fiyattan alıp daha yüksek fiyattan satmak yerine, yatırımları esnasında şirketi büyütecek hamleleriyle değer katarak yüksek getiri sahibi olurlar. 

Borsa nedir? Nasıl oynanır? diye merak ediyorsanız Bilgi Merkezi içeriğimize göz atın!

Özel Sermayenin Avantajları Nelerdir?

• Finansman: Sermaye piyasalarından ve kredi olanaklarından uygun koşullar sağlanamadığı için  yararlanamayan  şirketlere finansman desteği verirler.
• Uzun dönemli özsermaye yatırımı: Özsermaye finansmanı, kredi borçlarının doğurduğu faiz ve anapara ödeme zorunluluğunu barındırmaz. Yatırımcı şirket büyüdüğünde, geniş bir zaman zarfı sonunda satış esnasında kazanç sahibi olur.
• Kurumsallaşma: Hissedar, yönetim kurulu ve yönetim kurulu başkanının rolleri kurumsallaşma sonucunda netleşir. Doğru raporlama ve gider bildirimi ile şirket her adımını detaylıca gözlemleyebilir. Bu şekilde kurumsallaşmış şirketler yabancı ortaklıklar için çok uygun aday şirketler olabilir.
• Yönetim desteği: Finansal yatırımcılar, sermayeye ek olarak bilgi birikimi ve deneyimlerini de sunarak firmalara pek çok konuda destek sağlarlar. Bu bilgilerle şirketler yönetim, satış, tedarik ve finansman konularında performans artışı yaşayabilirler.
• Olumlu imaj: Şirket, gelecek vaad ettiğini ve finansal yatırımcılardan destek alarak kalifiye olduğunu tescillemiş olur. Böylece şirketin temasta olduğu her aktörün gözünde olumlu bir imaja sahip olur.
• Büyük şirketler oluşturma (Consolidation): Yıkıcı rekabet içinde olan şirketleri birleştirerek ya da firma içinde yer alan liderleri seçerek, rekabeti küresel pazara taşıyabilecek şirketlerin meydana gelmesine katkıda bulunurlar. 
• Köprü misyonu: Şirket satın alma birleşmeleri, ortaklıklar, halka arz işlemlerinden önce bir köprü işlevi görür.

En güncel mevduat faiz oranları için mevduat sayfamızdan hesaplama yapabilirsiniz.

Özel Sermayenin Getirdiği Sorumluluklar Nelerdir?

• Çıkış(Exit): Yatırımcıların ana amacı; belirlenen yatırım süresi tamamlandığından şirketten çıkarak kazanç elde etmektir. Bu yüzden yatırımcılar, yatırım yapılacak firmalardan halka arz ya da şirketin başka bir şirkete ya da yeniden şirket sahiplerine satılması gibi adımlar beklerler.
• Yüksek kazanç: Özel sermaye yatırımlarının taşıdığı riskin yüksek olması olması sebebiyle yatırımcılar, yüksek getiriyi garantilemek isterler. Fakat bu getiri, faiz aracılığıyla değil, şirketin büyüme oranı ile şirketin sahibinin de yararlanacağı şekildedir.
• Azınlık hakları: Riskli yatırımlarının değerini korumak ve şirkette katma değer elde edebilmek için yatırımcılar, şirket yönetiminde faal olmayı, düzenli raporlama ve önemli azınlık hakları talep etmektedirler.
• Detaylı inceleme süreci: Finansal ortaklık içinde olmak isteyen şirketlerin buna detaylı işletme planı ile hazırlanmaları, talepleri ve hedeflerini bilmeleri gerekir. Görüşme süreci aylarca devam edebilir, şirket bunun maliyetlerini ön görmeli ve beklemeye hazırlıklı olmalıdır.

Yatırım Yapılacak Şirkette Aranan Özellikler Nelerdir?

Finansal Yatırımlarda aranan en önemli iki özellik yüksek getiri ve çıkış olanağı olmasıdır.

• Yüksek Getiri: Yatırım yapılan şirkete, yapılan yatırım büyük oranda yarar sağlamalı, şirketin hızlı büyümesine ciddi katkıda bulunmalıdır. Yapılan yatırım şirket için anlamlı bir fark yaratmalıdır.
• Çıkış Olanağı: Yatırımcıların ana amacının belli bir zaman sonunda çıkmak olması sebebiyle, halka arzı ve stratejik ortaklığı mümkün olmayan firmalara özel sermaye ile destek verilmesi zordur.

Yüksek getiri ve çıkış imkanına katkı sağlayan faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Şirket özellikleri: Belli ölçek ve pazar payına sahip olmaları, iyi yönetim, kurumsallaşmış olma, cazip sektör, sektöre girişi engelleyenlerin az olması, rekabet avantajları 
• Raporlama: Şirketin geçmiş performansının takip edilebilme olanakları, yatırım sonrasında da değerlendirilebilme için doğru bir raporlama politikası izleme, belli kurumsallaşma ölçütlerine sahip olma, daha da kurumsallaşma beklentisi içinde olma 
• Şirket sahibi profili: Yukarıdaki öğeler kadar önemli bir diğer faktör de yönetimin iş modeline ve finansal rakamlara oldukça hakim, sorumluluk sahibi ve profesyonel özel sermaye yöneticileri tarafında güven uyandıran dürüst kişiler olması

Tüketici kredisi faiz oranlarını öğrenmek için ihtiyaç kredisi sayfamızdan hesaplama yapabilirsiniz.

Finansal Yatırımcı Profili Nasıl?

Finansal Yatırımcılar, çeşitli kurum ve yapılarda karşımıza çıkabilirler. Bunlardan bazıları:

• Limited Ortaklıklar (Limited Partnership): En sık karşılaşılan yapıdır. Yönetici ortaklar, kendi paralarının yanı sıra pasif (limited) ortakların parasını yönetirler, buna karşılık olarak yıllık bir yönetim ücreti ve başarı komisyonu (carried interest) elde ederler.
• Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları: SPK tebliği ile başlatılan ortaklıklardır. Yurt dışında da Investment Trust adıyla halka açık ya da olmayan örnekleri bulunur.
• Holdingler: Türkiye’de yer almayan Özel Sermaye yatırımcılarının yerini önceden holdingler ve şirketlerce yapılan yatırımlar almıştır. Bu yatırımcılar, çoğunlukla kendi alanlarına yakın şirketlerin çoğunluk hisselerini alarak ortak olurlar.

Finansal Grup Şirketleri: Banka İştiraki Özel Sermaye Fonları

• Melek Yatırımcılar(Angel İnvestorlar): Varlıklı kişiler da Finansal Yatırımcı olabilirler. Özellikle Amerika’da Melek Yatırımcılar Girişim Sermayesi’nden önce ilk adımda finans desteği sunarlar.
• Kuluçka merkezleri(Incubatorler): Şirketlere yatırımın yanı sıra pek çok katkı sağlayan kurumlardır.

Girişim Sermayesi Şirketlerinin Yatırımlarında Kullanabilecekleri Fon Kaynakları 

Başlıca fon kaynakları şunlardır:

• Sigorta şirketleri, emeklilik fonları ve bankalar gibi yatırım kuruluşları
• Devlet ya da hükümet tarafından bölgesel ve ulusal büyüme hedefini desteklemek için doğrudan ya da dolaylı olarak sağlanan fonlar
• Büyük oranda kazanç sahibi olmak için yüksek riski göze alan yüksek gelir sahibi bireysel tasarrufçular
• Bazı büyük şirketlerin yüksek getiri sahibi olmak, teknolojik gelişmeleri izlemek ve kontrol etmek için ayırdıkları fonlar

Özel Sermaye/Risk Sermayesi Yatırım Prosedürleri

Yatırım fonlarının yatırımları için izlediği prosedürleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Proje araştırma
• Proje ön eleme
• Projeyi değerlendirme
• Görüşme ve fiyat sunma
• Anlaşma aşaması
• Ayrıntılı inceleme (Due Diligence)
• Kapatma
• Denetim ve yönetim desteği
• Çıkış